Alkoholizm jako choroba

Według klasyfikacji diagnostycznych alkoholizm jest chorobą. Początkowo klasyfikacja DSM-IV klasyfikowała dwa odrębne zaburzenia – nadużywanie alkoholu oraz uzależnienie od alkoholu – każde z nich miało swoje kryteria. Obecna klasyfikacja DSM-V łączy dwa zaburzenia w jedno – zaburzenie używania alkoholu, z podklasyfikacją opisującą nasilenie łagodne, umiarkowane i ciężkie.

Wg Światowej Organizacji Zdrowia ICD-10 uzależnienie od alkoholu definiowane jest jako

"Zespół objawów somatycznych, behawioralnych i poznawczych, w których picie alkoholu staje się priorytetowe nad innymi poprzednio ważniejszymi zachowaniami. Do rozpoznania potrzebne jest stwierdzenie trzech z poniższych objawów w czasie ostatniego roku:

Silna potrzeba (głód) picia albo kompulsywne picie alkoholu
Trudności w kontrolowaniu zachowań związanych z piciem w sensie upośledzenia:
- kontrolowania rozpoczęcia picia (np. powstrzymywania się od picia przed piciem);
- długości trwania picia (np. ograniczania picia do jednego dnia);
- ilości alkoholu (np. konieczność picia do dna butelki);

Stan abstynencyjny spowodowany przerwaniem picia lub zredukowania dawki alkoholu, przejawiający się:
- charakterystycznym zespołem abstynencyjnym, albo
- piciem alkoholu lub przyjmowaniem substancji o podobnym działaniu (np. benzodiazepiny, barbiturany, eter) z zamiarem złagodzenia lub uniknięcia objawów abstynencyjnych;

Występowanie tolerancji, polegającej na potrzebie spożycia większych dawek do wywołania efektu powodowanego poprzednio mniejszymi dawkami (są one nieraz tak duże, że mogłyby spowodować śmierć osoby nieuzależnionej)
Postępujące zaniedbywanie alternatywnych przyjemności lub zainteresowań z powodu picia, zwiększenie ilości czasu potrzebnego na zdobycie alkoholu lub powrócenie do normy po wypiciu
Picie alkoholu mimo wiedzy o jego szkodliwości np. o uszkodzeniu wątroby spowodowanych piciem, stanach depresyjnych po dłuższym piciu" (Habrat B. 1996, s. 33).

Choroba alkoholowa obejmuje fizyczne i psychiczne uzależnienie od alkoholu etylowego (środek wpływający na spowolnienie działania układu nerwowego). Na rozwój alkoholizmu wpływają czynniki o podłożu:

psychologicznym
socjalnym
środowiskowym
genetycznym

Nadużywanie alkoholu bezpośrednio wpływa na chorego oraz jego najbliższe otoczenie. Spożywany w nadmiernych dawkach, alkohol może wywoływać zachowania agresywne, wpływa na działanie mózgu i związane z tym podejmowanie świadomych decyzji. Alkoholizm najczęściej przekłada się na pogorszenie kontaktów z rodziną i otoczeniem oraz spadek sytuacji społecznej, finansowej.

Regularne nadużywanie alkoholu może powodować otępienie, problemy z logicznym myśleniem oraz rozwój poważnych chorób psychicznych (m.in. zespołu anestetycznego Korsakova). Substancja ta jest związkiem chemicznym, który wpływa nie tylko na stan psychiczny, ale i fizyczny człowieka. Choroba alkoholowa jest głównym czynnikiem prowadzącym do marskości wątroby.

Światowa Organizacja Zdrowia określa alkoholizm jako chorobę postępującą i śmiertelną.

Pomoc jest możliwa dopiero wtedy, gdy osoba nadużywająca alkoholu przyzna, że jest chora. Wielu alkoholików uważa, że nadużywanie substancji odurzających zależy wyłącznie od ich silnej woli i jest indywidualną decyzją (alkoholizm bywa określany „chorobą zaprzeczeń”). W praktyce uzależniony przestaje kontrolować swoje zachowania i automatycznie sięga po używkę. Dlatego najważniejszym krokiem do przeprowadzenia skutecznej terapii jest odpowiednie rozpoznanie objawów i zdiagnozowanie problemu jako choroby alkoholowej.

Warto podkreślić, że objawy alkoholizmu pojawiają się powoli i mogą postępować niezauważenie. Dlatego chorym trudno jest samodzielnie wyznaczyć granicę pomiędzy okazjonalnym piciem, a niekontrolowanym przymusem sięgania po alkohol będącym objawem uzależnienia.

Do najczęstszych objawów uzależnienia od alkoholu zalicza się:

głód alkoholowy – u chorego pojawia się wewnętrzny przymus wypicia alkoholu, poczucie, że organizm fizycznie nie będzie funkcjonował bez kolejnej dawki używki;
strata kontroli nad piciem – zdrowy człowiek wie, kiedy powinien przestać pić, alkoholik nie jest w stanie przerwać picia;
większa tolerancja alkoholu – choroba alkoholowa prowadzi do sięgania po coraz wyższe dawki, aby odczuć efekt działania substancji (alkoholik mający 1,5 promila we krwi nie robi wrażenia, że jest pijany, ponieważ jego organizm uodparnia się na działanie związków chemicznych zawartych w alkoholu etylowym);
skoncentrowanie życia wokół alkoholu – chory zaniedbuje rodzinę, przyjaciół, rozwój zawodowy, przestaje interesować się swoim dawnym hobby przenosząc energię na zdobywanie alkoholu;
pojawienie się luk w pamięci – osoba uzależniona przestaje pamiętać wydarzenia, które zaszły po wypiciu alkoholu, w jej pamięci coraz częściej pojawiają się „puste fragmenty”.

O zaawansowanej chorobie alkoholowej przesądza pojawienie się tzw. objawów absencyjnych. Odstawienie substancji psychoaktywnej wywołuje u osoby uzależnionej drażliwość oraz niepokój. Często pojawiają się także objawy fizyczne: dreszcze, nudności, nadmierne pocenie, drżenie mięśni. Kolejnym symptomem bywa majaczenie i zaburzenia świadomości. Większość alkoholików próbuje zlikwidować te objawy sięgając po kolejną dawkę alkoholu (tzw. „picie na klin”).

Gdy zaobserwujesz podobne objawy u siebie lub kogoś bliskiego, warto poszukać profesjonalnej pomocy, ponieważ oznaczają one utratę kontroli nad piciem.

Fazy uzależnienia od alkoholu wg R. Tabusa

R. Tabus stworzył klasyfikację, która pozwala określić fazy uzależnienia od alkoholu. Jest to 13-stopniowe zestawienie określające stopień zaawansowania problemu:

stopień I – umiarkowane sięganie po alkohol (np. przy okazjach towarzyskich)
stopień II – nadużywanie alkoholu powodujące luki w pamięci
stopień III – u uzależnionego pojawia się głód alkoholowy zmuszający do sięgania po kolejny kieliszek nawet wbrew zdrowemu rozsądkowi
stopień IV – utrata kontroli nad ilością spożywanego alkoholu (alkoholik zwykle upija się do nieprzytomności)
stopień V – uzależniony stosuje zaprzeczenia i szuka usprawiedliwień, które mogłyby wytłumaczyć jego sięganie po alkohol
stopień VI – pojawiają się fizyczne objawy abstynencyjne, które uzależniony próbuje zlikwidować sięgają po alkohol („picie na klin”)
stopień VII – uzależniony pije w samotności (zdrowy człowiek sięga po alkohol w towarzystwie)
stopień VIII – uzależniony staje się agresywny, szuka zwady z otoczeniem (system nerwowy przestaje właściwie pracować)
stopień IX – alkohol staje się najważniejszy, uzależniony całą swoją energię skupia na jego zdobywaniu
stopień X – pojawia się tzw. kac moralny (chory zaczyna odczuwać wyrzuty sumienia, czuje niesmak do swojego zachowania, a jednocześnie fizycznie nie jest w stanie odstawić alkoholu)
stopień XI – u uzależnionego pojawiają się częste napady lęku, które z czasem przeradzają się w stan permanentny
stopień XII – chory uświadamia sobie poniesioną klęskę, pije dla samego picia aż do utraty świadomości

Na etapie trzynastym chory potrzebuje profesjonalnej pomocy, aby wyjść z nałogu. Szansą dla niego jest jedynie leczenie odwykowe w szpitalu, ponieważ stan fizyczny i psychiczny organizmu nie pozwoli mu na samodzielne odstawienie alkoholu, a dalsze picie doprowadzi do śmierci (w wyniku delirium, marskości wątroby lub innych powikłań).

Jeżeli Ty lub ktoś z Twoich bliskich potrzebuje pomocy zgłoś się do nas – prowadzimy szereg oddziaływań w stacjonarnym prywatnym Ośrodku Terapii Uzależnień by pomóc wyjść z nałogu alkoholowego.